2025-01-15

Trabzon'da Rumi yılbaşına denk gelen 'Kalandar' gecesi geleneği, bu yıl kent merkezinde düzenlenen etkinliklerle coşku içinde kutlandı.

Fatih Saygın

Trabzon'da 'Kalandar' geleneği, bu yıl ilk defa festival şeklinde kent merkezinde kutlandı. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası (TTSO) Trabzon AB Bilgi Merkezi ve TOBB Trabzon İl Kadın Girişimciler Kurulu öncülüğünde Trabzon Büyükşehir Belediyesi, Ortahisar Belediyesi, Kadınla Başlar Derneği ve Forum Trabzon'un destekleriyle gerçekleştirilen etkinlikte, Kalandar geleneğinde yer alan mani söyleme, çente atma, kız isteme, karakoncoloz temsilleri yapıldı.

Trabzon ve yöresinde, Rumi takvime göre yeni yılın ilk ayının adı olan 'Kalandar' bölgede yılbaşı sayılıyor. Karadeniz Rumlarından kalma gelenekte komşuların kapısına çanta atıp, saklanılıyor. Çantayı açan komşu, önceden hazırlamış olduğu yiyecekleri çantaya koyuyor. İple çantayı geri çekerek alan kişi, bu sırada komşularının kendisini tanımaması için yüzünü boyuyor ve ilginç kıyafetler giyiyor.

Momoyer/Karakoncoloz, gelin, koruyucu, doktor, çantacı, gibi karakterlerin yer aldığı Kalandar geleneği, yörede özellikle kırsal kesimlerde özgün bir şekilde kutlanırken bu yıl TTSO öncülüğünde kent merkezinde de program düzenlendi. Etkinliğe katılan amatör tiyatro ekipleri, Kalandar geleneğindeki karakterlere hayat vererek, maniler okuyarak, torba atma geleneği ile esnaflardan yiyecek istedi. Daha sonra festival alanına gelen tiyatrocular burada Kalandar geleneğindeki mani söyleme, kız isteme, horon oynama temsillerini gerçekleştirdi.

'İNSANLAR KALANDAR'A HASRETMİŞ'

TTSO AB Bilgi Merkezi Koordinatörü Yakup Karbuz, Kalandar'ın son dönemde uzak dağ köylerinde kutlandığını ve kent merkezinde unutulmaya yüz tuttuğunu kaydetti.

Geleneğin unutulmaması ve geleceğe taşınması için bu etkinliği düzenlemeye karar verdiklerini kaydeden Karbuz, "AB Bilgi Merkezi olarak etkinliği Türkiye'ye ve dünyaya duyurmak istedik. Etkinlikten önce kaygılar vardı ama gördük ki insanlar buna hasretmiş. Meydan doldu taştı. Etkinliği uluslararası hale getirmeyi hayal ediyoruz. Batı'daki Cadılar Bayramı'ndan farksız bir gelenek. AB, Somut Olmayan Kültürel Miras'ı destekliyor. Bu güzelliklerimizle kucaklaşmak istiyoruz" dedi.

'KALANDAR YENİ YILA UŞAMANIN MUTLULUĞUDUR'

Kalandar geleneğini anlatan Eğitimci-Yazar Gültekin Yücesan ise gelenekteki etkinliklerin nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaştığını kaydetti. Yücesan, Kalandar geleneği içinde oyunlar, şenlikler, hediyeleşmeler, halk dansları ve mani gibi pek çok somut veya soyut değerler olduğunu kaydederek bu gecede yeni yıla ulaşmanın mutluluğunun yaşandığını belirtti.

Yücesan, gelenekle ilgili şu bilgileri verdi: "Kalandar etkinlikleri mahalle ve köylerden başlar. Koncoloslar; momoyer, momoyerin sahibi, gelin, gelinin iki koruyucusu, doktor ve çantacı rollerini paylaşırken, onlara kemençeci de eşlik eder. Koncoloslar kadın kılığına girip yüzlerini tanınmayacak hale gelinceye kadar boyatırlar. Burada amaçlanan, yılda bir kez de olsa kadın erkek ayrımını ortadan kaldırmaktır."

Duvar