Türkiye ve Irak savunma bakanları, bugün Ankara'da yapılan görüşmelerin ardından "Askeri, Güvenlik İşbirliği ve Terörle Mücadeleye Dair Mutabakat Zaptı"nı imzaladı. Tarafların “tarihi” olarak nitelendirdiği anlaşma kapsamında, Irak'ın başkenti Bağdat’ta Ortak Güvenlik Koordinasyon Merkezi kurulacak.

Başika’da bulunan Türkiye'ye ait üs ise Irak Silahlı Kuvvetleri’ne devredilecek ve burada Türkiye-Irak Ortak Eğitim ve İşbirliği Merkezi faaliyet gösterecek.

Anlaşma, iki ülkenin başta “terörizmle mücadele” olmak üzere son dönemde güçlendirdikleri güvenlik işbirliğinin bir aşama daha ileri götürülmesi açısından önemli.

Böylece, Ankara’da bugün gerçekleştirilen ve iki ülkenin dışişleri, savunma bakanları ile istihbarat yetkililerini bir araya getiren Yüksek Düzeyli Güvenlik Mekanizması toplantısı, Türkiye-Irak arasında son dönemde görülen yakınlaşmayı daha da ileri götürecek mutabakat zaptıyla noktalanmış oldu.

Anlaşmayı, toplantının ardından ortak basın toplantısı düzenleyen Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin kamuoyuna duyurdu.

Anlaşmayı “tarihi önemde” olarak tanımlayan Dışişleri Bakanı Fidan, “Bu anlaşmada öngörülen Ortak Koordinasyon ve Eğitim Merkezleri marifetiyle, işbirliğimizi bir üst seviyeye taşıyacağımıza inanıyoruz. Terörle mücadele konusunda Irak’la geliştirmekte olduğumuz anlayış birliğini sahada somut adımlarla ilerletmeyi arzu ediyoruz” dedi.

Türkiye ve Irak, geçen sene Aralık ayında ve Mart 2024’te benzer toplantılar yapmışlar ve iki ülkenin özellikle güvenlik alanında işbirliği yapmalarını kararlaştırmışlardı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Nisan ayında Irak’a yaptığı ziyaret sırasında 27 anlaşma ve mutabakat zaptı imzalanmış ve taraflar güvenliğin yanı sıra ekonomi, ticaret, su, enerji, elektrik, ulaştırma gibi diğer alanlarda da ortaklığı derinleştirme adımını atmışlardı.

Taraflar bu alanlardaki gelişmeleri ve hazırlıkları kurdukları Ortak Daimi Komiteler aracılığıyla ilerletmek ve sonuca bağlamayı benimsemişlerdi.

İki önemli merkez kurulacak

Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, anlaşma uyarınca Türkiye ve Irak, Irak’ın topraklarında iki önemli merkez kuracak ve anlaşma içeriğinde yer alan işbirliklerini buradan uygulamaya koyacak.

İki ülke Bağdat’ta Ortak Güvenlik Koordinasyon Merkezi kuracak. Bu merkez "sadece terörizmle değil, Irak Dışişleri Bakanı’nın da ifade ettiği gibi insan kaçakçılığı, narkotik gibi sınır ötesi organize suç örgütleriyle de ortak mücadeleye" odaklanacak.

İkinci merkez ise Musul yakınlarında yer alan ve 2015’den bu yana Türk askerinin kontrolünde olan Başika Üssü'nde kurulacak.

Türkiye, bu üsse IŞİD’in Irak’ın önemli bir bölümünü ele geçirdiği dönemde Irak silahlı kuvvetlerine eğitim ve destek amaçlı asker göndermiş ancak daha sonra buradaki varlığı kalıcı hale gelmişti.

Geçmişte Irak yönetimleri, Türkiye’nin üssü boşaltmasını talep etmiş ancak olumlu yanıt alamamışlardı.

Bu anlaşmayla Başika Üssü’nde Türkiye-Irak Ortak Eğitim ve İşbirliği Merkezi kurulacak. Ancak Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin basın toplantısında, bu üssün kontrolünün Irak Silahlı Kuvvetleri'ne devredileceğini kaydetti.

Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, Arapça’dan Türkçe’ye çevrilen açıklamasında bu konuda, “Başika Kampı, eğitim kampına dönüşecektir. Başika konusunda bir anlayışa varacağız ve sorumluluk da Irak Silahlı Kuvvetleri'nin elinde olacaktır” ifadelerini kullandı.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan da kurulacak merkezlerle ilgili konuşurken, “Tüm bu merkezler iki ülkenin başta PKK olmak üzere terörle mücadelesinde ortak çalışmasına imkan sağlayacak” dedi.

Fidan: Bağdat'ta PKK’ya karşı farkındalık arttı

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, iki ülke arasında son dönemde yapılan görüşmelerin sonucunda Irak topraklarını kullanan PKK’ya karşı "farkındalığın arttığını" gördüklerini, bu örgütün 2024 başında yasaklı örgütler listesine alınmasının önemine işaret etti.

Fidan, aynı şekilde PKK ile ilintili 3 partinin faaliyetlerinin yasaklanmasından Ankara’nın duyduğu memnuniyeti de dile getirdi.

Ankara’nın Bağdat’tan asıl beklentisi ise PKK’nın "terör örgütü" olarak tanımlanması.

Irak’ın, PKK'yla ilişkili oldukları gerekçesiyle faaliyetlerini yasakladığı partiler; Ezidiler Demokrat ve Özgürlük Partisi, Demokratik Mücadele Cephesi Partisi ve Özgürlük Hareketi (Tevgera Azadi).

Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin de da bu kararın önemine işaret ederken, söz konusu üç partiyle ilgili şikayetler üzerine mahkemenin kapatma kararı aldığını anımsattı ve bu adımın Bağdat’ın “PKK ve paravanlarıyla” mücadelede kararlılığının bir göstergesi olarak ele alınması gerektiğini söyledi.

PKK’nın sadece Türkiye için değil Irak'ta toplum ve demokratik süreç için de tehdit oluşturduğunu kaydeden Hüseyin, Türkiye ve Irak arasında geçmişte de güvenlik ile ilgili işbirliği konularının ele alındığını ancak böyle bir mutabakat zaptının ilk defa imzalandığını vurguladı.

Vize serbestisi

Basın toplantısında kamuoyuna duyurulan bir başka karar ise Türkiye’nin Irak vatandaşlarına dönük kısmi vize serbestisi uygulayacağı oldu.

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan basın toplantısında, “15 yaş altı ve 50 yaş üstü Iraklı kardeşlerimiz için vize serbestisi uygulaması 1 Eylül'den itibaren başlayacak” dedi.

Bu gelişmeden mutluluk duyduğunu kaydeden Hüseyin, bu adımlarla Türkiye ve Irak halkları arasındaki işbirliğinin daha da yayılacağını umduğunu söyledi.

BBC Türkçe