Üzerine türküler yazılan 2800 yıllık Urartu mirası Şamran Kanalı yok oluyor. Sırf tahrip edilmesin diye çivi yazısı ile bedduaların işlendiği kitabelerine bile ulaşılamıyor.

Kadir Cesur

“Edremit Van’a bakar, içinde Şamran akar. Öyle bir yar sevmişem, her gören ona bakar” sözleri, anonim bir Van türküsünün giriş mısralarıdır. Türküde ismi geçen ‘Şamran’ ise Van’ın Gürpınar ilçesi sınırlarından başlayarak Edremit’e ulaşan, oradan da Van Gölü’ne dökülen bir sulama kanalının bilinen ismidir. Ancak ne kanalın gerçek ismi ‘Şamran’dır ne de bu kanal sıradan bir sulama kanalıdır.

Günümüzde ‘Şamran’ ya da ‘Şamram’ olarak anılan kanal, sularını Hewasor (Gürpınar) düzlüğünün güneyinde uzanan Başit ve Sudız dağlarının devamı olan Serêkani (Bulakbaşı) kaynağından alır. Kaynak, günümüzde Mêjingera-Jor (Yukarı Kaymaz) köyü sınırları içinde yer alır. Bu kanal yine günümüzde Hoşab Suyu’nu beton (100 önce ahşap) bir su kemeriyle aşar. Daha sonra, Artemêt (Edremit) ile Hewasor (Gürpınar) arasındaki traverten kayalıklı tepelerin yamacı boyunca Van ovası yönünde akar. Urartu’nun güçlü krallarından Minua (M.Ö. 810-780) tarafından yaptırılan bu kanala Kral Minua, ‘Minuai Pili’ (Minua’nın Kanalı) adını verir.

Almanya'da bulunan Heidelberg Üniversitesi'nde (Universitat Heidelberg) bilimsel çalışmalar yürüten Urartulog Dr. Kenan Işık’ın vermiş olduğu bu bilgiler, yaklaşık 2800 yıldır varlığını sürdüren Minua Kanalı’nın tarihine ışık tutuyor.

Işık’ın vermiş olduğu bilgilere göre; Minua Kanal’ı kayalık ve toprak zemine göre değişim göstermekle birlikte 2,5 ila 4 metre arasında değişen genişlikte, yer yer 4 metre derinlikte açılan bir hendekten akıyor ve dönemi itibariyle oldukça başarılı izolasyon teknikleri kullanılıyor. Kral Minua’nın eşi Tariria adına Katepanz (Kadembas) mevkiinde yaptırdığı ‘Taririahinili üzüm bağı’nın sulamasın da Minua Kanalı ile sağlandığı biliniyor.

Duvar