2025-04-07

Şam’daki iktidarın başında bulunan Ebu Muhammed Colani’nin (gerçek adıyla Ahmed eş-Şera’nın) fotoğraf ve videolarına bakarken bir adım arkasından giden ve peşinden hiç ayrılmayan takım elbiseli, çoğu zaman kravatlı ve sakallı bir kişi dikkatimi çekmişti.

Görüntülerden yola çıkarak ismini bulup araştırınca da karşıma ilginç bir portre çıktı: Abdulrahman Selame.

Size onun hayat serüvenini anlatacağım. Çünkü yeni Suriye rejimiyle birlikte yeni sermayedarlar ve yeni iş adamları giderek geleceğin büyük kapitalistleri bir anlamda oligarşik düzenin öncüleri olarak sahnedeki yerlerini alacaklar.

 Step News isimli videoda Arapça anlatılanlarla başlayalım:

Şam’daki yönetimin başında bulunan Colani’nin gölgesi gibi; gittiği her yerde onu bir adım geriden izliyor. Colani, ona okutup danışmadan hiçbir iş anlaşması veya sözleşmesini imzalamıyor.

Tek cümleyle tanımlanırsa, onun için ‘Colani’nin ekonomi alanındaki sağ kolu’ denilebilir. Diğer bir deyimle HTŞ (Heyetu Tahriri Şam) rejiminin ‘en zengin’ iş adamının adı Abdulrahman Selame, kod adı Ebu İbrahim’dir.

Önceleri şimdiki HTŞ’nin belkemiğini oluşturan ve El Kaide’nin Suriye’deki eski kolu sayılan El Nusra Cephesi’nde cihatçılara komutanlık yaptı. Ondan önce taş ocağı gibi yerlerde çalışıyor; konut ve bina yapımında kullanılmak üzere taş kesip yontma işinde amelelik yapıyordu.

Suriye’de 2011 yılındaki sivil itaatsizlik tırmanıp iç savaşa dönüşünce Abulrahman Selame işini gücünü bırakarak ‘İslam Devrimi’ için cepheye koştu. Geniş aile bireyleri de öyle! Birlikte muhalefet saflarında mücadele ettiler.

Abdulrahman Selame, Ebu Muhammed Colani’yi tanıyıp onun safına (El Nusra Cehpesi) katıldı. Örgütün üst düzey sorumlusu haline geldi. Halep’ten çıkışını izleyen dönemde ise  Ömer Bin Hattab Alayı’nın başına geçerek HTŞ çatısı altında faaliyet gösterdi.

Koyu dindarlığıyla tanınan Selame, çevresiyle iyi ilişki kurup kendisini sevdirmesini bilmişti. Halep kırsalında Esad güçleriyle savaştı; keskin nişancıların suikast girişiminden birkaç kez kurtuldu. 

Amcası oğlu Hacı Adnan kod isimli Abdulaziz Selame ise 2015 yılında kurduğu  Liva’ul Tevhid (Tevhid Alayı) adlı cihatçı grubuyla birlikte dönemin Hür Suriye Ordusu bünyesinde faaliyet gösterdi, ardından El Cephe El Şamiye (Şam Cephesi) fraksiyonuyla birlikte hareket etti.

Abdulrahman’in doğum tarihi kesin değildir ama yeri bellidir; Halep vilayetinin kuzeyindeki Anedan beldesinde dünyaya gelmiştir. 

El Nusra, El Kaide örgütünden ayrılıp İdlib’i denetimine almak suretiyle orada bir İslam Emirliği kurmuştu. Emirliğin sivil yönetimi Suriye Selamet Hükümeti adı altında idari işleri yürütüyordu.

Askeri faaliyet biraz hafifleyince Abdulrahman Selame taş kırma ve yontma günlerinden kalma mesleğini profesyonel şekilde sürdürme kararı aldı. Bir inşaat şirketi kurdu. Böylece aktif mücahitlikten fiili müteahhitlik işlerine başladı.

Sırtını dayadığı hükümetin başı Colani ve mensup olduğu örgüt de El Nusra Cephesi (daha sonra HTŞ olarak genişleyip büyüdü) olunca, kod adı Ebu İbrahim olan Abdulrahman Selame, İdlib ve çevresindeki imar ve inşaat işleriyle uğraşmaya başladı. Verilen ihaleler sayesinde hatırı sayılır bir iş adamı ve sermayedar oldu.

Rakip şirketler tarafından ‘İdlib’deki yatırım piyasasını tekeline almak’ türünden eleştirilere muhatap olan A. Selame’ye ait firmanın faaliyetleri şöyle sıralanabilir: İnşaat ve imar işleri, yüksek gerilimli elektrik kuleleri ve direkleri, okullar, hastaneler, yol yapımı ve inşaatı, İdlib vilayetindeki farklı sanayi ve altyapı yatırımları. 1

Esad rejimi çöktükten sonra başkent Şam’a taşınan Colani, sağ kolu olan bu iş adamını da yanına aldı.

Suudi Arabistan, Türkiye ve Ürdün gibi ülke ziyaretlerine ekonomi-ticari danışmanı olarak onu da götürdü.

Benzer durum, Colani’nin geçici başkan sıfatıyla batılı yetkililerle görüşmelerinde yaşandı.

Cihatçı komutanların bir kısmı askeri üniformalarını çıkarıp farklı makamlara ve işlere atanınca, eski mücahit Ebu İbrahim patronu Colani gibi takım elbiseli ve kravatlı bir iş adamı oluverdi.

Yeni rejimin yükselen öncü kapitalisti

HTŞ bileşenleri tarafından geçici Suriye Başkanı olarak görevlendirilen Colani (Ahmed eş-Şera), geçiş dönemi için bir hükümet kurdu.

En fazla dikkati çeken iki isimden biri Dışişleri Bakanı Es’ad Şeybani, diğeri de istihbarat şefi Enes Hattab idi.

Bu iki şahsiyetin yanı sıra Colani’nin sol arkasında kendisiyle birlikte gölge gibi hareket eden üçüncü zat ile militan kod adıyla Ebu İbrahim diye bilinen Abdulrahman Selame vardı.

Bu şahıs, zaman içinde Colani’nin ekonomi alanındaki sağ kolu oluverdi.

O kadar ki Colani (Ahmed eş-Şera) ile birlikte Suudi Arabistan ve Türkiye ziyaretlerine gitti.

Şam’daki Cumhuriyet Sarayında yapılan birçok münasebette hazır bulundu.

Yeni rejimin büyümekte olan baş sermayedarı konumundaki Abdulrahman Selame resmi hiçbir makama gelmedi veya atanmadı ama görünen o ki yeni idarede önemli bir rol oynayacaktır.

Zira imar ve inşaat işleri için kurduğu El Raqi isimli inşaat ve yatırım şirketiyle, Suriye ölçeğinde iş yaptıkça zenginleşecek zenginleştikçe istediğini yapacaktır!

Şam yönetiminin liman, havaalanları ve karayollarını özelleştirmek suretiyle dışarıya dönük ekonomik açılım politikası izlediği düşünülürse, çok kimseye göre; Colani’nin planlama ve fikir ortağı sayılan Abdulrahman Selame’nin şirketi Suriye’deki en büyük şirketlerden biri olacak ve kamu mallarının elden çıkarılması sürecinde aslan payını kapacaktır.

Nitekim kurmuş olduğu El Raqi şirketi sadece imar-inşaat işleriyle uğraşmayacak; Suriye’yi yeni baştan kuracak ve bütün alanlara el atacaktır.

Nitekim viraneye dönmüş olan Suriye’nin yeniden inşasının maliyeti yaklaşık 500 milyar tutarındadır.

Diğer altyapı ve hizmetlerin yeniden onarımına ilaveten inşaat sektörüne bağlı ikinci dereceden işleri de hesaba katarsak tahminen 1 trilyon dolarlık bir harcamadan söz edilebilir.

Savaş öncesi yarım kalan Katar-Türkiye doğalgaz hattının Suriye’den geçen kısmının yapımı da eklenirse, çok yakında A. Selame’nin “Allah’ın lütuf ve nimetine” kavuşarak adı çok konuşulan uluslararası bir işadamı oluvermesi işten bile değildir.

Bu gidişle Abdulrahman Selame, Beşar Esad zamanında çok zenginleşen dayıgillerden Rami Mahluf’un yerini alarak Yeni Suriye’nin “ekonomi imparatoru” haline gelecektir. 2

Selame’yi bekleyen rekabet ve rakipler  

Mevcut gidişata bakıp tahmin yürütenler; Colani’nin en yakını olarak görüp güvendiği Aldulrahman Selame hakkında akıl yürütme yoluyla ileriyi tahmin etme çabasındalar.

Onlardan biri şunları söylüyor:

Suriye’nin geleceği henüz belli değildir. Dolayısıyla Abdulrahman Selame’nin geleceği de garanti altında olmaktan uzaktır. Ayrıca ülkedeki İslamcı veya eski mücahit-yeni müteahhit sayısı da sadece birkaç kişiden ibaret olmayacaktır veya orda kalmayacaktır.

İktidar çevresinde kümelenecek olan çok sayıdaki eski mücahit-yeni müteahhitler kendi çıkarları açısından Colani’nin sağ kolu ve ekonomik şahsiyeti sayılan Abdulrahman Selame ile rekabet etmek için her yolu deneyeceklerdir.

Bu durumda, şimdilik yeni yönetimin ekonomik mimarı sayılan A. Selame, dişli rakipleriyle nasıl baş edebilecektir? 3

Anlaşılan Colani’nin dava arkadaşı, fikir ve iş ortağı Selame yükseliş sürecinde kendisi gibi birçok türedi zenginle kapışmadan veya onlarla uzlaşıp gereken payı vermeden zirveye ulaşamayacak, ulaşsa da bulunduğu zirvede uzun süre kalamayacaktır.

Esad dönemi kapitalistlerinin Şam ziyareti

13 Ocak 2025’te Esad yönetiminden kaçan bazı işadamlarının yeniden Şam’a dönmelerine ilişkin haberler iktidar ve iş dünyası çevrelerinde gürültü kopardı. Kaçaklardan biri de Muhammed Hemşo idi.

Kimilerine göre baba ve oğul Esad devrinde ticari bir imparatorluk kurmuş olan Hemşo, Türkiye vatandaşlığı kimliği taşıması ve başka nedenlerden ötürü Beşar Esad ile arası açıldıktan sonra Lübnan’ın başkenti Beyrut’a taşınmıştı.

Esad rejiminin çöküşünden kısa bir süre sonra aniden geldi ve Şam’ı ziyaret etti.

Söylenenlere bakılırsa ihale isteyip almak için değil; daha çok eski yönetimin küstürdüğü veya ülkeden sürgün ettiği iş adamları ile yeni Şam Hükümetinin arasını bulmak maksadıyla başkente gelmişti.

Colani idaresine yakın işadamları büyük olasılıkla Hemşo ve benzeri iş insanlarının ülkede faaliyet gösterip yatırım yapmalarını istemek için arabuluculuk yapmış olmalılar.

Girişimi teşvik eden taraf ise muhtemelen Katar yönetimiydi.

Söylentiye göre Hemşo, yeni iktidarla arayı düzeltmek için 1 milyar dolar yardımda bulunmuştu.

Yakınlarından alınan bilgiler doğrultusunda Hemşo, Colani ve geçici hükümet yetkililerine “Allah sizi bu ülkeye mübarek kılsın!” dileğini iletmiş ve sadece birkaç saat kaldıktan sonra Şam’dan geri dönmüştü.

Daha önceleri 100 bin oyla Halk Meclisi (Suriye Parlamentosu) üyesi yani milletvekili seçilmiş olan Hemşo, Alevilerin yoğun yaşadıkları Lazkiye’de 600 bin oy almıştı ki, büyük olasılıkla parayla satın alınan bu oyların çokluğu ülke kamuoyunda alay konusu olmuştu.

Her durumda eski rejim zamanında el üstünde tutulup imtiyazlı bir konuma yükseltilen bu işadamının son Şam ziyareti, sokaktaki insanların büyük tepkisine yol açtı.  

Yeri gelmişken belirtelim: Yeni Suriye yönetimi eski rejim zamanında milyarlarca dolar kazanan büyük holding sahipleri hakkında kapsamlı bir soruşturma başlatmış görünüyor. Burada eski yönetim sırasında iş dünyasına egemen olan 12 büyük patrondan bahsediliyor.

Reuters haber ajansına görüş belirtenlerin bir kısmı, “Colani, bu iş adamlarından bazılarını kendi tarafına çekip ülkede yatırım yapmalarını sağlamaya çalışıyor” derken, diğer bir kesimi “Yolsuzluk batağına saplanıp kalmış ülkede bu tür holdinglerin ne kadarının payı olduğu tespit ediliyor” diyor.

Her durumda Şam yönetimi paraya ve yatırıma şiddetle muhtaç görünüyor.

Şu yahut bu yolla eski düzenin patronlarını ya iyilikle ikna edip yanına çekecek ya da mallarına el koymak suretiyle ekonominin durmuş çarkını yürütmeye çalışacaktır. 5

Sözün özü şu ki, her iktidar kendi zenginini, sermayedarını ve kapitalistini yaratma çabasında. Başka türlü devlet ve sömürü çarkını döndüremiyorlar!

Kaynaklar:

1-) https://www.enabbaladi.net/738019/, 6 Şubat 2025.

2-) https://x.com/Step_Agency/status/1893013067774226679, 21 Şubat 2025. https://www.youtube.com/watch?v=G9vdRtY2eH4.https://www.linkedin.com/posts/dr-ihab-dalati-645355162.https://lnkd.in/dGa7Ru7Z.

3-) https://www.almashhadnews.com/305223, 22 Şubat 2025. https://nassrnews.com/jadid/24732/2025/02/23. https://www.almjhar.com/ar-sy/NewsView/2212/280449.

4-) محمد حمشو... شهبندر تجار سوريا وعراب اقتصاد الحكم, Tarık Ali, 15 Ocak 2025.

5-) https://www.independentarabia.com/node/617694/, Reuters ajansından alınma, 13 Ocak 2025.

Independentturkish