Evrim Kepenek

Siyasi partiler yerel seçimlerde yarışacak adaylarını açıklarken, kadın adaylar açısından durum ne? Kadın adaylar "erkekler kulübü" olarak tarif edilen siyasette ne kadar yer buldu? Buyurun birlikte bakalım.

Yerel seçimlere giderken: Kaç kadın aday var?

31 Mart'ta yapılacak Mahalli İdareler ve Yerel Yönetimler seçimlerine yaklaşık 70 gün kaldı.

Siyasi partiler adaylarını açıklarken, siyasetin temposu da hızlandı.

Peki, öncesinde yani adaylar tercih edilirken bir toplumsal cinsiyet kotası uygulandı mı? Kadın temsiliyeti kentlerin yönetiminde nerede?

Türkiye'nin neredeyse yarısına denk gelen kadınlar, siyasette de yeteri kadar temsil edilebilme şansını yakaladı mı?

Görünen o ki “hayır”.

O zaman haydi verilerle birlikte siyasi partilerin adaylarına bir de eşit temsil açısından bakalım.

AKP

“Kadın Kolları”nı kurmakla sıklıkla övünen, kadınların kapı kapı gezerek Erdoğan’a oy istedikleri AKP tam bir “erkekler kulübü” olarak karşımıza çıkıyor.

Hatta odağımızı biraz daha yakınlaştırdığımızda görüyoruz ki bu “erkekler kulübü” aynı zamanda “inşaatçı” yani rantçı bir kulüp.

Devam edelim.

AKP, Türkiye'nin 30 büyük şehir belediyesi arasında sadece Antep'te bir kadını, Fatma Şahin’i aday gösterdi.

Şahin'i İstanbul Sözleşmesi’nin imzalanması dönemindeki cesur adımları ile bilirsiniz.

Sözleşme'nin durumu ve geldiği nokta ortada.

Tabii Şahin bir de Antep’teki çalışmaları ile de gündemde olan bir isim.

AKP’nin şimdiye kadar açıkladığı 51 il belediye başkan adayı arasında (MHP ile birlikte gösterdikleri adaylar da dahil) sadece üç kadın var. Geriye kalan 48 ili eğer seçilirse erkeklerin yönetmesini uygun görmüşler.

İl yönetimlerine aday gösterilen kadınlar şöyle:

Biri Iğdır belediye başkan adayı Ülkü Öcal, diğeri de Edirne belediye başkan adayı Belgin İba ve Çanakkale adayı Jülide İskenderoğlu.

AKP bugün (20 Ocak) İstanbul'daki ilçe belediye başkan adaylarını da açıkladı. Buna göre adayların, 37’si erkek, sadece ikisi kadın.

Ve diğer nokta. Türkiye'nin genelindeki adaylar ve özellikle İstanbul'daki adaylara baktığımızda erkeklerin büyük bir kısmının inşaat şirketi sahibi olduğunu da görüyoruz.

AKP'nin İstanbul adayı Murat Kurum'un yanında örneğin AKP'nin Küçükçekmece adayı Aziz Yeniay da inşaat mühendisi.

CHP

AKP'de durum bu fakat "değişim" diyerek yönetim değişikliğine giden CHP'de de durum çok iç açıcı değil. CHP şimdiye kadar, 895 seçim noktasında adaylarını açıkladı.

Şu ana kadar CHP'nin açıkladığı iller arasında Adana, Adıyaman, Aksaray, Ardahan, Antalya, Artvin, Balıkesir, Bartın, Bayburt, Bitlis, Bolu, Çanakkale, Çorum, Elazığ, Erzurum, Erzincan, Antep, Gümüşhane, Iğdır, Maraş, Kırıkkale, Kilis, Kütahya, Malatya, Mardin, Muğla, Nevşehir, Niğde, Osmaniye, Rize, Sivas, Uşak, Trabzon, Dersim, Van, Zonguldak. Bu illerde bütün adaylar erkek.

İlk defa CHP beş ilde kadın aday açıkladı: Tekirdağ, Eskişehir, Bilecik, Afyon, Aydın. Bu bir ilk.

"17 kadın aday seçilebilir bölgeden aday"

Kadınların siyasete katılımını arttırmak için kurulan Ben Seçerim Derneği'nin koordinatörü Nilden Beyazıt'ın verdiği bilgiye göre CHP’de 595 adayın sadece 50'si kadın.

Yüzde oranı yüzde 8,4. Bu da CHP "kadın erkek temsilinde yüzde 50 kotası"nı karşılamıyor değil, yanına bile yaklaşamıyor anlamına geliyor.

Güzel haber ise şu, yine Beyazıt'ın verdiği bilgiye göre adaylıkları açıklanan kadınların 17'si seçilebilecek bölgelerden.

Nilden Beyazıt, "CHP'nin daha açıklamadığı bölgeler var. Mesela İstanbul’da 27 bölgeyi daha açıklamaları gerek. Bunların ne kadarı kadın olacağı şüpheli. Biz biliyoruz ki İstanbul’da adaylığını koyan kadın var" diyor.

CHP Genel Başkanı Özgür Özel'in belediye adaylıkları sorulunca "toplumun yarısı kadın adaylar da kadın" olacak cümlesini hatırlatan Beyazıt'a göre, CHP bu hedefi tutturmuş değil.

CHP'nin kadın illerdeki kadın adayları şöyle:

Afyon: Burcu Köksal, Bilecik: Melek Mızrak Subaşı, Eskişehir: Ayşe Ünlüce, Tekirdağ: Candan Yüceer, Aydın: Özlem Çerçioğlu.

Bir de İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki belediye başkan adayı Sinem Dedetaş var.

Yüceer CHP'nin Tekirdağ eski milletvekili. Potansiyeli yüksek olarak görülüyor, favori adaylardan.

Yine Üsküdar adayı Dedetaş için de benzer bir durum söz konusu. İstanbul'da Şehir Hatları'nın Genel Müdürü olan Dedetaş muhafazakar bir ilçe olan Üsküdar'ın öne çıkan adaylarından.

Ayrıca Beyazıt'ın verdiği bilgiye göre İYİ Parti de az önce sözünü ettiğimiz partilerden ayrı bir noktada durmuyor. İYİ Parti de 79 bölge adayını açıkladı. Sadece 9’u kadın, 70'i erkek.

DEM Parti

DEM Parti Kürt Kadın Hareketi ve jineoloji felsefesinden aldığı ilham ve feminist bakış açısıyla birlikte kadın temsilini siyasete taşıyan bir özelliğe sahip. DEM Parti'de eş başkanlık sistemi olduğu için açıklanan bütün seçim bölgelerinde kadın ve erkek adaylar yer alıyor. Şimdiye dek 48 seçim bölgesinde adaylar açıklandı. 48 kadın başkan adayı olduğu anlamına geliyor, şimdilik.

Ayrıca, adaylar delegelerin oyları ile seçildi. DEM Parti'li bazı isimlerden aldığım bilgiye göre, DEM Parti'de hedef belediye meclis üyelerinin seçiminde de eşitliği sağlamak ve kadın belediye meclis üyelerinin sayısını arttırmak.

Kadının siyasete katılımında Türkiye sonlarda

Birleşmiş Milletler Kadın Birimi (UN Women) ve Parlamentolar Arası Birlik (IPU) tarafından 2005 yılından bu yana hazırlanan haritaya göre de Türkiye kadının siyasete katılımı konusunda birçok ülkenin gerisinde. Örneğin kadın bakan sayısı ile Macaristan ve Japonya ile birlikte en sondayız.

Türkiye, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) üyelerinin de arasında bulunduğu 42 ülke içinde kadın bakan oranında son sırada bulunuyor. 1 Ocak 2023 verilerine göre meclisteki kadın milletvekili oranı Türkiye’de yüzde 17. Türkiye bu alanda sondan üçüncü durumda.

Türkiye’de cumhurbaşkanlığı kabinesinde 18 isim bulunuyor. Bunlardan sadece birisi kadın.

Ne diyelim… Eşit, özgür ve kadın temsilinin arttığı yeni bir hafta olsun…

Bianet