Bahattin Turan

[email protected]

2022’de asgari ücret 5500 TL idi. 2023’te asgari ücretse 8500 lira oldu. Bu bilgilerden sonra aslında gerçeğin öyle olmadığını insanların sefalet içinde yaşamak zorunda bırakıldığını inceleyeceğiz. Bu konuda özellikle küçük esnafın neler çektiğini yazımda anlatacağım.

Asgari ücretin 8500 lira olmasıyla birlikte orta ölçekli işletmeler işçi çıkarmaya başladı. Bunların bir kısmı basına yansırken diğer bir kısmı maalesef yansımıyor.

Diyarbakır, Batman, Urfa, Mardin, Ağrı gibi yerlerde insanlar asgari ücretin kat be kat altında çalışmak zorunda bırakılıyor. Bunun temel nedeni burada yeteri kadar denetimin olmamasıdır. Yeteri kadar denetim olmuş olsaydı bugün bu durum olmazdı. İnsanlar vasıflı bile olsa en az asgari ücret almış olacaklardı. Elbette bu insani bir yaşam için yeterli mi? Maalesef asgari ücret insani yaşamın altında kalıyor.

Bilindiği gibi bu kentlerde yoğun şekilde tekstil atölyeleri açıldı. Bu fabrikaların büyük bir kısmı teşvik primleriyle açıldı. Öyle ki İŞKUR bu fabrikaların büyük bir kısmına aldığı her işçi için 6 ay maaş ve 6 ay Genel Sağlık Sigortası desteği sağladı.

Batman’da X bir firmaya girip çalışırsanız ilk altı ay Genel Sağlık Sigortası dışında sigorta primleri ödenmiyor. İlk 6 ayda asgari ücret alırken sonraki 6 ay işverenin insafına kalıyorsunuz, bu da çoğunlukla asgari ücretin altına kalıyor. Yani çırak ve usta ortalamasını ele alırsak bir çırak maaşı 3000 civarında olurken bir usta maksimum 5000 lira almış oluyor. Günümüz şartlarında orada konuştuğum birçok işçi bunu bilerek kabul ettiklerini, eğer kabul etmezsek işsiz kalacaklarını söylediler. Bir yer düşünün insanlar işsiz kalmamak için açlık sınırının altında çalışmak zorunda kalıyor.

Yazının başında da belirttiğim gibi bir de küçük iş yerleri var, bunlara örnek olarak sanayilerde bulunan birçok işyeri bu konuda epey sıkıntı yaşamaktadır. Bu işyerleri maksimum 2 işçi çalıştırırken bunlar da artan maliyetler ve yeterince iş gelmediği için işçiye asgari ücreti bile veremiyor. Bunun yerine günlük yevmiye usulü ile işçi çalıştırıyorlar ve bu işçilerin çoğu çocuk ve güvencesiz.

Bu konuda özellikle sendikalar ve siyasi partiler kafa yormak durumundadır. Bu hak gaspları en çok Kürdistan’da yaşanıyor.

Batıya doğru gittiğimizde yukarda anlattığım tüm hak gaspları küçülmeye başlıyor. Örneğin Samsun’da usta çırak fark etmeden herkes asgari ücret alıyor.

Burada da vasıflı işçilerin hakları gasp ediliyor. Diyarbakır, Batman, Mardin gibi yerlerde en düşük kira 3000 lirayı geçtiği için bir işçinin ekstra mesai yapmadan veya karı-koca çalışmadan geçinmeleri mümkün gözükmüyor. Bunun için STK ve partiler bu konuda derli bir çalışma yaparak bu konunun üzerine giderse belli çözümler sağlanabilir.

Bu sadece STK ve partilerin tek başına yapacağı bir şey değil, bu yüzden hak gaspına uğradığını düşünen herkes örgütlenmelidir. Bu sayede STK ve siyasi partilerin de elleri güçlü olacaktır.