Van'ı 2023'ün ilk yarısında yarım milyona yakın İranlı turist ziyaret etti. Özgürce giyinen, kulüplerde istedikleri gibi eğlenen İranlı turistler için Van, İran rejiminin baskılarından kaçış alanı. Kentte, İranlılara özel işletmelerin sayısı da artıyor.

Şenol BALI

İranlı turistler, tatil için Van’ı tercih etmeye devam ediyor. Van Ticaret Odası'nın verilerine göre geçen yıl yaklaşık 290 bin, bu yılın ilk altı ayında ise 412 bin 408 İranlı turist ziyaret etti. Yoğunluk yaz aylarında artarak sürdü.

GÜNDÜZ ALIŞVERİŞ, GECE EĞLENCE

Kente gelen İranlılar, gündüz turistik yerleri gezerken, akşam saatlerinde alışveriş merkezleri ve eğlence mekânlarında zaman geçiriyor. Yaz aylarında Van Gölü sahillerini gezen turistlerin, tekne turları ve köpük partileri Akdeniz sahillerini aratmadı. İranlılar, kentin gece hayatına da canlılık kazandırdı.

İRANLILARA ÖZEL GECE KULÜPLERİ

Sadece İranlılar hizmet veren eğlence mekanı sayısı da son bir yılda giderek artıyor. Bu disko ve gece kulüplerinde Farsça müzikler çalınıyor, yöresel danslar yapılıyor. İçki de tüketilen bu işletmelerin sahipleri ve çalışanları da genellikle İranlı. Bu mekanlar daha çok 'İrani disco' veya 'İrani kulüp' olarak tarif ediliyor. Sadece İranlıların eğlendiği bu tarz mekanlarda gece 21.00'de başlayan eğlence sabahın ilk ışıklarına kadar sürüyor.

ESTETİĞE TALEP YÜKSEK

İranlılar estetik için de Van'ı tercih ediyor. Saç ekimi, dudak ve burun estetiğine talep yoğun. Güzellik ve sağlık merkezleri taleplere yetişmekte zorlandıklarını aktarıyor.

FARSÇA TABELALAR

Kapıköy Sınır Kapısı'ndan geçtikten yaklaşık bir saat sonra kente varan İranlı turistlerin yaptığı ilk işlerden biri giysilerini değiştirmek veya yeni giysi almak.Sınırı geçtikten sonra değişen İranlılar, Van’ı da dönüştürüyor. Her sokakta Farsça tabelalar görmek mümkün. Farsça bilen esnaf ve personel sayısı da giderek artıyor.

İRANLI SANATÇILAR VAN'DA KONSER VERİYOR

İranlılara yönelik düzenlenen etkinlikler de günden güne artıyor. Birçok İranlı sanatçı, sevenleriyle sınır ötesinde, Van'da buluşuyor. Geçtiğimiz yıl rejim muhalifi İranlı sanatçı Mohsen Namjoo’nun konseri son anda iptal edilmişti. Geçtiğimiz aylarda İranlı sanatçı Yalda Tighehsaz, Muradiye Şelalesi'ndeki bir etkinliğe katılmıştı. Bu ay ise Van Yüzüncü Yıl Üniversites'inde İranlı sanatçı Shadmeh Aghili konseri verecek.

'VAN EKONOMİSİ İRANLILARLA DÖNÜYOR'

Van, İranlılar için rejimin baskısından uzak özgürce giyinmek, gezmek, eğlenmek ve yaşamak demek. Kentte İranlılar özel bir disko işleten Selami Kurt, "İranlılar, çoğunlukla ailece eğlenmeye geliyor. Kendi kültürlerine göre hizmet veriyoruz. Müzikler Farsça, çalışanların çoğu Farsça biliyor. Son yıllarda mekân sayısında ciddi bir artış var ancak talep hâlâ çok fazla. Gelen İranlılar eğlenmek istiyor çünkü. Bu işyerini de mevcut açıktan dolayı açtık. İşlerimiz iyi. Sadece biz değil, oteller, acenteler esnaf herkes fayda görüyor. Van ekonomisi İranlıların üzerinde dönüyor. Van için büyük bir şans ama tesise ihtiyaç var. Kent hâlâ yetersiz" diyor.

'DJ İRANLI, MÜZİKLER FARSÇA'

Van’ın İranlılar için özgürlük alanı olduğunu ve bu yüzden Van'ı tercih eden turist sayısının giderek arttığını dile getiren Kurt, şöyle devam ediyor:

"Ulaşım ve mali açıdan da daha uygun bir yer kendileri için. Geçtiğimiz yılın eylül ayından bu yana yaklaşık 1 milyon İranlı Van’a geldi. Kent ekonomisini ayakta tutan tek şey bu turist akışı. Kulübü tercih etmeleri kendi kültürlerinden bir yer olması. DJ İranlı, müzikler Farsça. İnsanlar daha rahat hissediyor. Van, İranlılar için bir özgürlük alanı. Rejimden dolayı orada istedikleri gibi yaşayamıyorlar. Burada kendilerini kendi gibi hissediyorlar."

'İRAN'DA GİZLİCE YAPILANLAR BURADA ÖZGÜRCE YAPILIYOR'

Dokuz yıldır Van’da yaşayan İranlı gazeteci ve çevirmen Mubin Mohammedzade ise şunları anlatıyor:

"Son yıllarda yoğun bir turist akışı var. İran’a yakın olması nedeniyle hem ekonomik olarak hem de zaman açısından Van, avantajlı bir durumda. Kente zengin olan da geliyor, orta gelirliler de. Alışveriş yapmaya gelenler de oluyor ama nihai amaç eğlenmek. İran’da kapalı kapılar ardında gizlice yapılan aktiviteler, burada daha özgürce yapılıyor. Neredeyse her gece kulüplerdeler, İrani disco dediğimiz şey. Alkol tüketimi de oldukça fazla. Türkiye kültürünü yansıtan kulüplere de gitmek istiyorlar. Ancak müzik, mutfak veya servis şekli İranlıları biraz İrani diskolara yönlendiriyor. Kültürel kodlarla ilgili. Dil bariyeri de var elbette. Kentteki İrani disko sayısı da her geçen gün artıyor."

'VAN, ALTI YEDİ GÜN SÜREN BİR RÜYA'

Van'ın da İranlı turistlerle birlikte dönüştüğünü söyleyen Mohammedzade, "İranlıların eğlenmeleri, açık giyinmeleri kentteki bir kesim için reaksiyona neden olabiliyor. Bu nedenle karşı çıkışlar olabilir, bu normaldir de. Ancak kent genel olarak dönüşüyor ve turistleri kabul eden bir yerde duruyor. Çünkü bahsettiğimiz gibi fayda oldukça fazla. Van onlar için altı, yedi gün süren bir rüya gibi. Bu yüzden imkânı olan herkes buraya geliyor. Elbette İran’da da eğleniyor ve alkol alıyorlar ama tamamen dışarıya kapalı. Evlerde veya mekanlarda küçük çaplı toplantılar şeklinde eğleniyorlar. Ancak kamuya açık bir şekilde eğlenmeye dönük bir tutku var. Van’a geldiklerinde serbestçe alkol aldıklarında, dans ettiklerinde veya istedikleri gibi giyindiklerinde tarifsiz bir duygu yaşıyorlar. Böyle bir yaşama karşın bir tutku var. Dolasıyla şartlar uygun olduğunda sosyal olarak bir patlama yaşanabiliyor" diyor.

'BURADA DAHA İYİ HİSSEDİYORUZ'

Bir eğlence mekânında konuştuğumuz İranlı bir kadın, güvenlik nedeniyle isminin ve fotoğrafının yayınlanmasına izin vermeyeceğini söyleyerek başlıyor söze. Van'a sık sık geldiğini anlatan İranlı kadın, günlerini nasıl geçirdiğini şöyle anlatıyor:

"Birkaç günlüğüne geliyorum. Her defasında az uyumaya çalışıyorum. Eğlenmek, dolaşmak ve alışveriş fırsatları varken zamanımı güzel değerlendirmek istiyorum. Kentten memnunuz. Doğası da çok güzel. Biz burada iyi hissediyoruz."

Artı Gerçek